Co oznaczają i do czego uprawniają wskazania w orzeczeniu o niepełnosprawności?

• Czym są punkty w orzeczeniach o niepełnosprawności?
• Co oznaczają wskazania w orzeczeniu? 10 punktów [LISTA]
• Co zrobić, jeśli orzeczenie nie zawiera któregoś z punktów?

Czym są punkty w orzeczeniach o niepełnosprawności?

Zgodnie z ustawą o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, w orzeczeniu powiatowego zespołu ustala się niepełnosprawność albo stopień niepełnosprawności, nie więcej niż trzy symbole przyczyn niepełnosprawności oraz wskazania.

Co oznaczają wskazania w orzeczeniu? 10 punktów [LISTA]

Punkt 1 - wskazanie dot. odpowiedniego zatrudnienia uwzględniającego psychofizyczne możliwości danej osoby

W tym punkcie orzeczenie może zawierać informację o zdolności do pracy tylko w warunkach pracy chronionej, o zatrudnieniu na stanowisku przystosowanym dla osoby niepełnosprawnej, pracy lekkiej czy możliwości pracy na otwartym rynku pracy z określonymi ograniczeniami. Są to oczywiście przykładowe wskazania, zależą one bowiem od konkretnego przypadku.

W orzeczeniu o niepełnosprawności dziecka w punkcie 1 wpisuje się wyrażenie „nie dotyczy”

Punkt 2 - wskazanie dot. szkolenia, w tym specjalistycznego

Dzięki temu punktowi możliwe jest skierowanie na odpowiednie szkolenia przekwalifikujące. To istotny punkt dla tych osób, które z powodu choroby utraciły możliwość wykonywania swojego dotychczasowego zawodu.

Wskazanie to nie dotyczy orzeczeń o niepełnosprawności wydawanych dzieciom.

Punkt 3 - wskazanie dot. zatrudnienia w zakładzie aktywności zawodowej

Taki zapis oznacza, iż osoba niepełnosprawna w stopniu umiarkowanym lub znacznym może zostać zatrudniona w zakładzie aktywizacji zawodowej. Zakłady aktywności zawodowej zapewniają zatrudnienie osobom z w/w orzeczeniami, u których stwierdzono autyzm, upośledzenie umysłowe lub chorobę psychiczną. ZAZ tworzy się na terenie, gdzie istnieją problemy ze znalezieniem stanowisk pracy chronionej.

Punkt 4 - wskazanie dot. uczestnictwa w terapii zajęciowej

Takie wskazanie w orzeczeniu umożliwia skierowanie na rehabilitację w warsztacie terapii zajęciowej.

Warsztaty terapii zajęciowej należą do podstawowych form aktywności wspomagającej proces rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych. Stwarzają one osobom niepełnosprawnym niezdolnym do podjęcia pracy możliwość rehabilitacji społecznej i zawodowej w zakresie pozyskania lub przywracania umiejętności niezbędnych do podjęcia zatrudnienia.

Punkt 4 dotyczy osób dorosłych.

Punkt 5 - wskazanie dot. konieczności zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze oraz pomoce techniczne, ułatwiające funkcjonowanie danej osoby

Jeżeli niepełnosprawność powoduje konieczność zaopatrzenia w określone przedmioty (np. wózek inwalidzki, gleukometr itp.), to w tym punkcie zwykle widnieje zapis „wg. zaleceń lekarza specjalisty”.

Punkt 6 - wskazanie dot. korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji, przez co rozumie się korzystanie z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych świadczonych przez sieć instytucji pomocy społecznej, organizacje pozarządowe oraz inne placówki

Zapis ten umożliwia ubieganie się o wsparcie w różnego rodzaju instytucjach np. ośrodkach pomocy społecznej i związane jest możliwością korzystania m.in. z usług socjalnych czy opiekuńczych.

Punkt 7 - wskazanie dot. konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji

Jest to punkt, który wzbudza chyba najwięcej wątpliwości, głównie ze względu na niejednolite orzecznictwo w tym zakresie.

W przypadku dzieci z zespołem Downa oraz chorujących na niektóre inne typu chorób rzadkich Pełnomocnik Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych w marcu 2025 r. wydał zalecenie dotyczące orzeczeń wydawanych na maksymalny możliwy okres, czyli do ukończenia 16 lat oraz konieczności stosowania punktu 7 orzeczenia.

Wytyczne są dostępne na stronie https://niepelnosprawni.gov.pl/a,1590,wytyczne-dla-zespolow-orzeczniczych-w-sprawie-genetycznych-chorob-rzadkich-juz-dostepne

Punkt 8 - wskazanie dot. konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji

Nowe zalecenia dla zespołów orzeczniczych obejmują również punkt 8. „Osoby chorujące na część z chorób rzadkich w wypadku zwrócenia się do tych zespołów i udokumentowania swojego schorzenia, otrzymają orzeczenia o niepełnosprawności na stałe (a w wypadku dzieci obowiązujące zgodnie z prawem do ukończenia 16 lat) z uwzględnieniem punktów 7 i 8 orzeczenia” – podano w komunikacie Biura Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych.

To ważna informacja dla niektórych rodziców ubiegających się o świadczenie pielęgnacyjne na swoje dzieci. Pamiętajmy, iż aktualnie świadczenie pielęgnacyjne na dziecko do ukończenia 16. roku życia przysługuje, jeśli orzeczenie łącznie w punktach 7 i 8 zawiera zapis o treści: „wymaga”.

Punkt 8 dotyczy tylko dzieci do 16. roku życia.

Punkt 9 - wskazanie dot. spełniania przez osobę niepełnosprawną przesłanek określonych w art. 8 ust. 3a pkt 1 ustawy – Prawo o ruchu drogowym

Jest to ważny punkt dla osób chcących korzystać z karty parkingowej. Dokument ten wydaje się m.in.:

• osobie niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego albo umiarkowanego stopnia niepełnosprawności mającej znacznie ograniczone możliwości samodzielnego poruszania się;

• osobie niepełnosprawnej, która nie ukończyła 16 roku życia mającej znacznie ograniczone możliwości samodzielnego poruszania się.

Punkt 10 - wskazanie dot. zamieszkiwania w oddzielnym pokoju

Wskazanie to odnosi się w praktyce do dodatków mieszkaniowych. Jednym z kryteriów do uzyskania takiego dodatku jest kryterium metrażowe.

Normatywną powierzchnię powiększa się o 15 m2, jeżeli w lokalu mieszkalnym zamieszkuje osoba niepełnosprawna poruszająca się na wózku inwalidzkim lub osoba niepełnosprawna, której niepełnosprawność wymaga zamieszkiwania w oddzielnym pokoju. O wymogu zamieszkiwania w oddzielnym pokoju orzekają powiatowe zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności.

Co zrobić, jeśli orzeczenie nie zawiera któregoś z punktów?

Jeśli nie zgadzamy się z wydanym orzeczeniem, to możemy wnieść odwołanie. Od orzeczenia powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności przysługuje odwołanie do zespołu wojewódzkiego. Trzeba je jednak złożyć z zespole powiatowym, który wydał orzeczenie. Z kolei od orzeczenia wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności służy odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. Tutaj również odwołanie wnosi się za pośrednictwem wojewódzkiego zespołu, który wydał orzeczenie.

Polecamy: Pomoc społeczna. Komentarz do ustawy